DEEL IV
Herontdek Jezelf tijdens Burn-out:
Het Neoplatonische Pad naar Persoonlijke Groei en Zingeving
DEEL IV: ONTWAKEN VAN HET LICHAAM In de zoektocht naar de ervaring van Hogere Liefde volgens het Neoplatonische spirituele referentiekader is het essentieel om onszelf voor te bereiden op een reis naar onbekend terrein en ons klaar te maken voor de overstijging van het Ego.
De eerste fase van de neoplatonische Hogere Liefde wordt het “Ontwaken van het Lichaam” genoemd, gesymboliseerd door de rij van vier stippen in de Tetractys van Pythagoras.
Het belang van een gezonde geest in een gezond lichaam is een veelgehoorde uitspraak. Het volledige citaat van de Romeinse dichter Juvenalis luidt: “Orandum est ut sit mens sana in corpore sano” – Je mag hopen voor een gezonde geest in een gezond lichaam. Dit citaat benadrukt het belang van zowel lichamelijke als geestelijke gezondheid. Het lichaam is de drager van de ziel en speelt een cruciale rol in het mogelijk maken van de vereniging van materie en bewustzijn.
De onderste rij stippen in de Tetractys van Pythagoras vertegenwoordigt de vier kardinale of sociale deugden – Wijsheid, Moed, Rechtvaardigheid en Matigheid – die invloed hebben op onze relaties met anderen op aards niveau. Deze deugden vormen de basis voor onze horizontale relaties met anderen, terwijl we verticaal bewegen in het rijk van het “Intelligible” (zoals besproken in de vorige sessie), in hogere spirituele dimensies.
Deze vier deugden zijn niet alleen relevant op aards niveau, maar dienen ook als basis voor elke vorm van hogere spirituele ontwikkeling. Wijsheid stelt ons in staat om de waarheid te zien en te begrijpen, Moed geeft ons de kracht om onze angsten te overwinnen, Rechtvaardigheid leidt ons naar ethisch en eerlijk handelen, en Gematigheid helpt ons in het vinden van harmonie in het leven.
Door deze deugden in ons leven te cultiveren, leggen we het fundament voor een gezonde geest in een gezond lichaam. Het is belangrijk om te beseffen dat lichaam en geest met elkaar verbonden zijn en elkaar beïnvloeden. Een gezond lichaam biedt het juiste fundament voor een gezonde geest, terwijl een gezonde geest ons help te focusses op een goede strategie voor optimalisering van het onbewuste zelf.
Het “Ontwaken van het Lichaam” vraagt om zelfreflectie en zelfdiscipline. Het betekent aandacht besteden aan onze fysieke gezondheid, zoals lichaamsbeweging, voeding en rust. Het betekent ook bewust worden van onze emoties, gedachten en gedragingen, en deze kritisch onderzoeken om een dieper begrip van onszelf te verkrijgen.
Door de deugden van Wijsheid, Moed, Rechtvaardigheid en Gematigheid in praktijk te brengen, kunnen we voorkomen dat het Ik-bewustzijn zichzelf opblaast en een gezonde relatie met onszelf en anderen ontwikkelen. Deze deugden vormen de bouwstenen voor een vreedzaam en vervuld leven en begeleiden ons op ons pad ook naar hogere niveaus van spirituele ontwikkeling.
Het ontwaken van het lichaam is de eerste stap op deze reis, waarbij we onze focus verleggen van de materiële wereld naar de innerlijke autoriteit van de ziel. Het is een uitnodiging om ons bewust te worden van de kracht van het eigen potentieel om te groeien en te evolueren op alle niveaus van het bestaan.
In mijn vorige serie, “De Keizerlijke Prosoche: Een Filosofische Levenshouding voor Optimaal Soeverein Zijn,” besprak ik de kosmische verbindingen en de rol van het macrokosmos in de stoïcijnse filosofie. Nu gaan we dieper in op onze eigen microkosmos binnen de aardse sfeer en bekijken we hoe het aardse zelf en het Zelf binnen het collectief bewustzijn elkaar beïnvloeden in het proces van het ontwaken.
“Het moment dat Liefde heerst, verliest de kosmos zijn hoekige vormen en wordt het sfeervormig, waarin alle natuurkrachten perfect vermengd zijn”
– Hypatia van Alexandrië
Om dit te begrijpen, moeten we onszelf vanuit een breder perspectief bekijken, vanuit het zelf, om te kunnen ontsnappen aan het dilemma van “somatisch” versus “psychisch”. Daartoe zullen de rol van de ziel binnen de drie-eenheid van lichaam, ziel & geest en hoe onze microkosmos zich verhoudt tot de “Kosmische Intelligentie” waarvan we deel uitmaken, verkennen.
Volgens Hypatia van Alexandrië, ooi de wijste vrouw uit het Grieks-Romeinse rijk genoemd, biedt de ziel tijdelijk ruimte aan een individueel deel binnen de kosmische ziel en intelligentie van Het Ene. De ziel is geen entiteit die in het menselijk lichaam daalt, maar eerder wordt het aardse lichaam opgebouwd als onderdeel van de moederschoot van Moeder Aarde. De subtiele energie van de ziel beweegt, transformeert en reguleert de balans van energie die nodig is voor het behoud van ons fysieke voertuig.
Het ontwaken van het lichaam, als de eerste fase van de neoplatonische Hogere Liefde, richt zich op de ervaring van belichaming van het zelf. Het gaat niet alleen om de objecten die we waarnemen met onze zintuigen, maar ook om de diepere ervaring van simpelweg een levend persoon zijn. We voelen emoties en stemmingen, en we ervaren deze gevoelens in ons lichaam. Onze innerlijke wereld manifesteert zich in fysieke sensaties zoals in de buik, maag, hart of hoofd. Dit zijn belichaamde aspecten van onze ervaringen, gebaseerd niet alleen op traditionele zintuigen, maar ook op aanraking, thermoceptie, nociceptie (pijn), proprioceptie en interoceptie, dat ons een diffuus beeld geven van de functie van de ziel of het zelf.
Om het ontwaken van het lichaam te bevorderen, is het belangrijk om aandacht te besteden aan de subtiele signalen die ons lichaam ons geeft. Door aandacht te schenken aan onze interne sensaties kunnen we een betere verbinding met onze eigen microkosmos en de omringende wereld tot stand brengen. Het is ook belangrijk om te beseffen dat de omgeving waarin we ons bevinden, afhankelijk van de structuur en symbolische waarde van objecten daarin, voortdurend een andere stroom van energetische informatie genereert, en dat elk van ons hier anders op kan reageren. Een strategie voor het zelf moet ons helpen bepalen welke omgeving voedend voor ons is of welke omgeving of situatie we bewust kiezen om binnen te gaan of beter vermijden. We zullen hier dieper op ingaan in leersessie VI, “Verlichting van het Denken & Intellect”. De geleide oefening “De Geest-Lichaam Verbinding” in de vorige sessie is een goed startpunt om beter te leren voelen en een dieper begrip van het zelf te ontwikkelen na het oefenen ervan.
Het mysterieuze lichaam:
Het lichaam is een mysterieus fenomeen. De innerlijke werking van het lichaam is enigszins geïsoleerd van de hersenen, en de hersenen hebben geen directe toegang tot alle processen die zich binnenin het lichaam afspelen. Verschillende delen van het zenuwstelsel nemen deze informatie waar en maken voorspellingen op basis van eerdere ervaringen. Het zenuwstelsel werkt autonoom, met een para-sympathisch en een ortho-sympathisch deel, en er is geen één-op-één relatie tussen wat de zintuigen waarnemen en hoe het lichaam reageert.
Een model dat ons kan helpen het kwetsbare karakter van het lichaam te begrijpen, is het “bodyguard model” van Frederique de Vignemont. Dit model illustreert hoe ons gevoel van ons eigen lichaam en lichaamsbewegingen diep geworteld in ons sensorimotorische lichaamsschema, dat ons ons motiveert tot zelfbeschermend gedrag. Vooral bij het herkennen en interpreteren van een discrepantie tussen externe en interne signalen, neemt het lichaam de rol aan van een “bodyguard” om de integriteit van onze drie-eenheid te beschermen.
Het concept van de “Homunculus,” wat “kleine man” betekent in het Latijn, wordt in de neurologie gebruikt om te verwijzen naar de projectie van een lichaamsschema op de primaire motorische en somatosensorische cortex van de hersenen. Deze projectie vertegenwoordigt een ruimtelijke voorstelling van ons lichaam, waarbij bepaalde lichaamsdelen meer prominent vertegenwoordigd zijn dan andere delen afhankelijk van hun functionele belangrijkheid. Bijvoorbeeld, de handen en het gezicht heeft een relatief grote afbeelding in de hersenen dan andere delen van het lichaam.
Binnen de hersenen en het zenuwstelsel zijn er verschillende neurale netwerken die informatie verwerken, en veel informatie ontgaat ons vaak simpelweg omdat het buiten het waarnemingsbereik van bepaalde delen van onze hersenen valt. Dit brengt ons bij de concepten van “diverse niveaus van werkelijkheid” die besproken zijn in de vorige sessie over neoplatonische filosofie door Erik Perl.
In de context van de neuroanatomie hebben Penfield & Rasmussen ons veel geleerd over de somatotopische organisatie van de cerebrale cortex, waarbij elk lichaamsdeel wordt vertegenwoordigd door een specifiek gebied van de hersenen, en zoals uit recent onderzoek ook in het gebied van hersenstam aanwezig is. Deze bevindingen hebben bijgedragen aan ons begrip van de verbinding tussen het lichaam, het neurologisch systeem en de hersenen.
Het raadselachtige van sommige onverklaarde reacties van lichaam laat zich verklaren door de onderlinge afhankelijkheid van lichaam, geest en omgeving. Zo wordt ook het mentale bewustzijn gezien als diep geworteld in de interacties van het lichaam met de fysieke omgeving. De sensorimotorische processen en cognitieve functies maken gebruik van dezelfde delen van het zenuwstelsel de hersenstam en delen van de hersenen, waardoor lichaamsdelen onderling sterk verboden zijn v. Dit verklaart waarom sensorimotorische informatie verschillende mentale functies kan beïnvloeden, zoals actieperceptie, ruimtelijke codering, aandacht, geheugen, spraakperceptie en meer.
Wanneer mensen onverklaarde lichamelijke symptomen ervaren, kan het moeilijk zijn om op het autonome karakter van het lichaam functioneren te vertrouwen, vooral degene die gewend zijn om alles onder controle te willen houden, met een sterke externe locus of control of tegenovergesteld ‘going with the flow’ zonder strategie voor het zelf functioneren. Wanneer het Ik-bewustzijn allerlei tegenstrijdigheden tussen interne en externe signalen constateert worden onbewust allerlei beschermende instincten geactiveerd die voortkomen uit het sensorimotorische lichaamsschema. Deze instincten kunnen het menselijk gedrag volledig gaan domineren en leiden niet altijd tot de beste uitkomst. Volgens professor Mark van Vugt, evolutionair psycholoog aan de VU, kunnen oude instincten zoals eigenbelang, kortzichtigheid en het negeren van direct oplosbare problemen de overhand krijgen onder (fysieke) stress. Frederique de Vignemont schrijft zelfs:
“Identificatie van het zelf met het eigen lichaam leidt tot en motiveert een vorm van zelfbescherming die beschreven kan worden in de kenmerken van verborgen narcisme.”
Hoewel het belangrijk is om deze motivaties te herkennen en ermee te leren omgaan, is het ook nuttig om ze kritisch te onderzoeken en te zien hoe ze onze spirituele ontwikkeling belemmeren.
Het ontwaken van het lichaam nodigt uit om de raadselachtige fenomenen te verkennen en ons meer bewust te worden van de wisselwerking tussen geest en lichaam. Het gaat niet alleen om het bevorderen van de fysieke gezondheid, maar ook om het ontwikkelen van een dieper begrip van onze relatie met onszelf, anderen en specifieke aspecten van de omgeving waarin we eten, slapen, werken en sociaal interacteren.
Het “Ontwaken van het Lichaam” vormt slechts het begin van onze reis naar Hogere Liefde. In de volgende leersessie, “Zuivering van de Ziel”, zullen we dieper ingaan op de aard van het zelf, haar verlangens en de obstakels die haar zuiverheid in de weg staan. We zullen ontdekken hoe we dit kunnen voeden en bevrijden van belemmerende patronen, om zo een hogere staat van bewustzijn te bereiken en ons te openen voor de vervulling van Hogere Liefde.
Praktische adviezen:
1/5: De waarde van Psychosomatische Osteopathie
Het ontwaken van het lichaam is een proces dat ons uitnodigt om dieper in onszelf te duiken en de subtiele signalen van ons lichaam, anderen en de omgeving te herkennen. Het is een oefening in het vergroten van ons lichaamsbewustzijn en het cultiveren van een diepere verbinding met ons fysieke voertuig.
In dit proces speelt het begrijpen van onverklaarbare lichamelijke klachten een belangrijke rol. Deze klachten vormen een complex totaalbeeld waarvan de oorsprong moeilijk te doorgronden. Ze worden vaak samengevat onder de term SOLK, Somatisch Onverklaarde Lichamelijke Klachten. Door echter zorgvuldig naar het verhaal van de patiënt te luisteren, kunnen we soms een bepaalde volgorde van gebeurtenissen en klachten ontdekken. Zo kunnen bijvoorbeeld schouderklachten voortkomen uit maagontregeling en bovenbuikpijn, waarbij psychische spanning als hoofdoorzaak wordt aangewezen. Ook kunnen darmklachten direct volgen op een subluxatie in de onderrug of disfunctie van het SI-gewricht door bijvoorbeeld een sportletsel. Het gebruik van het vicieuze-cirkelmodel in de osteopathie biedt een effectief verklaringsmodel voor het samengaan en de instandhouding van diverse symptomen en gezondheidsklachten, zelfs wanneer de oorspronkelijke oorzaak allang verdwenen is. Dit model kan ook verklaren waarom klachten en stoornissen elkaar kunnen maskeren, wat diagnostische uitdagingen met zich meebrengt.
Het denken in termen van neurologische reflexwegen en vicieuze cirkels ofwel ‘segmentaal verschijnselen’ binnen het neurologische systeem verandert onze waarneming en denkwijze. Zo kan lagerugpijn worden begrepen als een reflex-hypertonie die voortkomt uit een primaire ingewandsstoornis, terwijl spijsverteringsstoornissen in verband kunnen worden gebracht met stoornissen het functioneren van de wervelkolom. Het concept van circuits, zelfs tussen ver van elkaar verwijderde delen van het zenuwstelsel, ondersteunt dit idee van vicieuze cirkels. Nieuwe inzichten op het gebied van plasticiteit en sensibilisatie bevestigen dit concept.
2/5: De waarde van Omgeving en omstandigheden
In onze reis van het ontwaken van het lichaam erkennen we het diepgaande effect van de omgeving op ons sensorimotorisch systeem en ons algehele welzijn. Terwijl we inspiratie putten uit de in dit hoofdstuk besproken neoplatonische filosofie, verdiepen we ons begrip om aspecten te omvatten die mogelijk niet onmiddellijk zichtbaar zijn, maar wel een grote invloed hebben op onze holistische gezondheid.
Ons sensorimotorisch systeem, dat de complexe verbinding tussen onze zintuigen en motorische functies omvat, speelt een essentiële rol in onze perceptie van de wereld en onze interacties daarin. Het is een complex netwerk dat verder reikt dan wat het oog ziet en verschillende sensorische modaliteiten en hun integratie met motorische reacties omvat.
Vanuit een neoplatonisch perspectief breiden we ons bewustzijn uit om de subtiele invloeden binnen onze omgeving te omvatten die ons sensorimotorisch systeem beïnvloeden. Deze invloeden kunnen de rangschikking van objecten, de kwaliteit van het licht, het gebruik van kleur en de algehele sfeer omvatten. Hoewel deze aspecten misschien niet direct zichtbaar zijn, hebben ze een diepgaand effect op ons welzijn.
Het creëren van een omgeving die ons sensorimotorisch systeem ondersteunt, omvat het integreren van de principes van aanpassingsvermogen, bewustzijn en de wijsheid van de neoplatonische filosofie:
Omarm aanpassingsvermogen door aandacht te besteden aan de sensorische elementen in je omgeving. Denk aan de verlichting, temperatuur, akoestiek en texturen. Optimaliseer deze factoren om een harmonieuze sensorische ervaring te creëren die je welzijn ondersteunt. Bijvoorbeeld, zacht licht en rustgevende geluiden kunnen ontspanning en sereniteit bevorderen, terwijl natuurlijke texturen een gevoel van verbondenheid met de wereld om je heen kunnen oproepen.
Verdiep je bewustzijn van de energetische kwaliteiten binnen je omgeving. Hoewel ze niet onmiddellijk zichtbaar zijn, kunnen deze energieën een aanzienlijke invloed hebben op je sensorimotorisch systeem. Let op de stroom van energie in je ruimte en maak bewuste keuzes om balans en harmonie te bevorderen. Integreer elementen zoals planten, natuurlijke materialen en kleuren die resoneren met jouw unieke energiehandtekening en creëer zo een ondersteunende en verheffende omgeving.
Overweeg de indeling en het ontwerp van je fysieke ruimte. Optimaliseer het om beweging, verkenning en betrokkenheid van je sensorimotorisch systeem te vergemakkelijken. Schik objecten en meubels op een manier die de doorstroming en gemakkelijke navigatie bevordert. Creëer ruimtes die uitnodigen tot lichamelijke activiteit en spel, waarbij de integratie van sensorische input en motorische reacties wordt gestimuleerd.
Het ontwaken van het lichaam is een voortdurend proces van zelfontdekking en zelfzorg. Het vereist geduld, liefdevolle aandacht en de bereidheid om diep in onszelf te duiken. Het vraagt ons aandachtig te luisteren naar het verhaal van ons lichaam en de signalen die het ons geeft, en om de interactie tussen geest en lichaam beter te begrijpen en daar komt de functie van de ziel in relatie tot het celgeheugen in de volgende sessie bij. Door dit begrip kunnen we ons ontwakingsproces verdiepen en een diepere verbinding met onszelf en de wereld om ons heen ervaren.
Leesaanbevelingen:
- “The Book On Taboo Against Knowing Who You Are” door Alan Watts
- “Being You: A New Science of Consciousness” door Anil Seth
- “Mind the Body: An Exploration of Bodily Self-Awareness” door Frédérique de Vignemont
- “Sensorimotor Psychotherapy: Interventions for Trauma and Attachment” door Pat Ogden & Janina Fisher
- “Ik en Jij” door Martin Buber
Stoicijnse overdenking:
“Besef dat je hogere zelf niets gemeen heeft met onze constant emotioneel bewogen ziel en dat de mens weer eenmaal tot zichzelf gekomen en de ziel tot rust gebracht de ware kracht van de geest kan leren kennen.” (Marcus Aurelius, Meditaties 4.3.5)
Geleide oefening: “Je Ideaal Geliefde Zelf”: deze oefening activeert datgene in de ziel dat zich rondom het anima/ animus archetype heeft gevormd en je met oog op het verleden, heden en de toekomst liever ander zou willen zien.
Deze basis-oefening is een aanvulling op deze miniserie en biedt je praktische hulpmiddelen om de Neoplatoonse filosofie en zelfontdekking te integreren in je reis van persoonlijke groei en welzijn.
